Những giấy tờ tuỳ thân theo chân công dân cả cuộc đời

Sổ hộ khẩu, sổ đỏ, giấy phép lái xe, bằng đại học... là những giấy tờ gắn mật thiết với cuộc sống của nhiều người.

Việt Chung - Bảo Hà

https://vnexpress.net/infographics/nhung-giay-to-tuy-than-theo-chan-cong-dan-ca-cuoc-doi-3890853.html

Phút thiếu kiềm chế khiến nữ giáo viên cùng mẹ phải hầu tòa

Bốn người phụ nữ lao vào giằng co, đánh lộn trước cửa nhà từ việc bị hắt nước trúng người.

Ngày 10/4, TAND Hà Nội mở phiên phúc thẩm xét kháng cáo xin giảm hình phạt của bị cáo Đỗ Minh Trâm (34 tuổi) và Nguyễn Bích Lan (60 tuổi, mẹ Trâm). Bị hại là bà Nguyễn Thị Phương Dung (47 tuổi) - sống cạnh nhà bà Lan.

Trâm là giáo viên dạy thể thao tại một trường trung học phổ thông ở Hà Nội. Theo lời trình bày của bị cáo cũng như hồ sơ được tòa công bố, Trâm có thành tích nổi bật về thể thao từ nhỏ, được nhà nước nuôi ăn học. Sáng 3/11/2017, con gái bà Dung đi xe máy trên vỉa hè, qua cửa nhà bà Lan thì bị Trâm hắt nước trúng.

Con gái bà Dung đứng lại đôi co với Trâm. Bà Dung chạy ra thấy con gái bị hành hung đã lao vào. Bà Lan cũng chạy tới rồi cùng với con gái đánh, đấm bà Dung. Bốn phụ nữ giằng co, đánh lộn tới khi có nhiều người can ngăn và công an phường tới giải quyết.

Giám định của cơ quan chức năng thể hiện, bà Dung bị thương tích nhiều vị trí, tổn hại 13% sức khỏe.

Đầu tháng 1, trong phiên sơ thẩm, TAND quận Hoàn Kiếm phạt Trâm 9 tháng cải tạo không giam giữ về tội Cố ý gây thương tích. Cùng tội danh, bà Lan bị phạt 6 tháng cải tạo không giam giữ.

Hai mẹ con bị cáo Trâm kháng cáo kêu oan và xin giảm hình phạt vì cho rằng không gây ra thương tích cho hàng xóm. Trong khi đó bị hại chống án theo hướng ngược lại, xin tăng nặng hình phạt và mức bồi thường.

VKSND cấp sơ thẩm cũng ra kháng nghị cho rằng mức án chưa tương xứng với tính chất, mức độ phạm tội; đề nghị xem xét áp dụng hình phạt tù với hai bị cáo.

Tại phiên phúc thẩm, bị cáo Trâm cùng mẹ tiếp tục cho rằng không đánh, không gây thương tích dẫn đến tổn hại 13% sức khỏe cho nạn nhân. Các bị cáo chỉ thừa nhận có giằng co với mẹ con bà Dung và cho rằng chỉ là "gây rối trật tự công cộng". Bà Lan cũng khai không thống nhất khiến chủ tọa phải hỏi "lời khai nào là đúng?".

Hai bị cáo cùng bị hại đều thừa nhận gia đình đôi bên đã mâu thuẫn từ chục năm trước, không nhìn mặt nhau. Chị Dung tố người nhà bị cáo Trâm thường chửi bới vu vơ các thành viên nhà mình. Hai mẹ con Trâm thì nói ngược lại.

HĐXX hỏi Trâm: "Là giáo viên, thấy hai gia đình mâu thuẫn nhiều năm, bị cáo có làm gì để hóa giải chưa?". Trâm đáp: "Bị cáo lấy chồng, thỉnh thoảng về coi như không thấy".

Còn bị hại cho hay gia đình có khoảng sân chung song bà Lan chửi đổng hoặc hắt nước gây sự. Bị hại cho rằng tính bà Lan khó thay đổi, khi cần sẵn sàng xin lỗi, nhưng nói xong lại hành xử như cũ.

Nói lời sau cùng, Trâm và mẹ vẫn cho rằng bị oan. Nữ giáo viên chỉ nhận sai do gây rối trật tự công cộng. "Bị cáo và bố mẹ đã bị một năm án treo về tinh thần, xin tòa xử công tâm", Trâm nói.

Bà Lan trình bày: "Chúng tôi cũng chủ động bồi thường, đến nhà chị Dung không dưới bốn lần. Nói gia đình tôi không thiện chí là không chính xác. Hai bên cùng không kiềm chế".

HĐXX cho rằng Trâm là giáo viên nhưng có hành xử côn đồ, lại không ăn năn hối lỗi. Cấp phúc thẩm cho rằng có đầy đủ cơ sở kết luận thương tích 13% cả nạn nhân là do hai bị cáo gây ra. Bản án sơ thẩm áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ với Trâm là không thỏa đáng

Hai bị cáo được xem xét tình tiết giảm nhẹ do chưa có tiền án, phạm tội lần đầu; Trâm là giáo viên có nhiều giấy khen, có thành tích trong công tác.

Bản án phúc thẩm tuyên chuyển hình phạt từ 9 tháng cải tạo không giam giữ với Trâm thành 9 tháng tù treo, thời gian thử thách 18 tháng. Bà Lan bị giữ nguyên mức  án 6 tháng cải tạo không giam giữ.

Bảo Hà

https://vnexpress.net/phap-luat/phut-thieu-kiem-che-khien-nu-giao-vien-cung-me-phai-hau-toa-3908209.html

Tội của xe máy?

Tôi đã đi xuyên Việt một lần bằng xe máy. Chuyến đi kéo dài một tháng, vào năm 2012.  Khác với lần đầu dùng xe khách, tàu hỏa và máy bay, lần này tôi chu du được nhiều hơn, vào tận sâu những bản làng hẻo lánh, gặp gỡ mọi tầng lớp xã hội, học được rất nhiều về Việt Nam.

Thêm nữa, nhờ đi xe máy, tôi chủ động được thời gian của mình, và điều không kém phần quan trọng: chi phí khá rẻ. Toàn bộ chuyến du lịch trong một tháng chỉ mất chừng 500 USD. Tất cả đã khiến tôi thích đi du lịch bằng xe máy hơn các phương tiện khác.

Với nhiều người nước ngoài như tôi, xe máy trở thành điều thú vị của Việt Nam, thậm chí là một nét văn hóa. Nếu vô tình bắt gặp du khách mới sang Việt Nam, bạn sẽ thấy ánh mắt của họ vừa ngạc nhiên, vừa thích thú xen lẫn hồi hộp, và cả sợ hãi khi nhìn dòng xe cộ cuồn cuộn trên đường. Cô em gái tôi cũng thế, khi sang đây thăm tôi, trong must-do-list (danh sách điều phải làm) của cô có "đi dạo thành phố trên xe máy".

Ở mặt khác, xe máy đang bị cho là thủ phạm gây ô nhiễm không khí, ô nhiễm tiếng ồn, tắc đường và tai nạn giao thông. Chính vì những lý do đó mà thành phố Hà Nội đang muốn cấm xe máy theo lộ trình. Tuy nhiên, theo tôi đây là kế hoạch không khả thi cho lắm, nhất là trong tương lai gần.

Nếu nói về nguyên nhân tắc đường, thủ phạm không chỉ có xe máy. Thực ra, những chiếc ô tô mới chiếm nhiều hơn diện tích trên đường. Trong khi nó chưa chắc đã tối ưu hóa được khả năng vận chuyển của mình nếu trên ô tô chỉ có đúng một tài xế. Chưa kể, nhiều khi phương tiện này cũng lấn cả làn xe máy và từ đó gây ách tắc. Bạn có thể kiểm chứng điều này trên tuyến Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Nguyễn Văn Trỗi ở Sài Gòn, vào giờ cao điểm.

Việc cải thiện chất lượng không khí bằng cách xóa bỏ xe máy nghe có vẻ đầy hoài nghi. Khí thải từ ô tô đi đâu? Nó không góp phần làm ô nhiễm không khí? Ngoài ra ô nhiễm còn từ việc xây dựng dày đặc, từ các nhà máy sản xuất công nghiệp, hay thậm chí là từ thói quen của người dân như xả rác và đốt rác chẳng hạn. Trung Quốc cũng đã cấm xe máy ở một số thành phố lớn, nhưng ô nhiễm không khí ở nước này vẫn đang nằm trong báo động đỏ.

Còn để giảm tai nạn giao thông, theo tôi sự cố xảy ra trên đường không phụ thuộc vào việc bạn đi phương tiện gì mà quan trọng là sự tuân thủ luật giao thông, tính trách nhiệm và kỷ luật của mọi người cầm lái.

Trong khi hiệu quả của việc cấm xe máy còn mơ hồ thì hệ lụy của nó lại khá rõ nét. Tiếp cận giao thông là một yếu tố quan trọng trong khả năng thoát nghèo. Đó không phải tuyên bố chủ quan mà là một kết quả nghiên cứu năm 2015 của đại học Harvard. Ở những nước phát triển, một người sống ngay cạnh trạm dừng tàu điện ngầm có nhiều khả năng tìm được công việc tốt hơn, lương cao hơn so với người không sống và làm việc xung quanh đó. Người nghèo thường sống trong những khu cấp thấp với hạ tầng kém hơn và ít cơ hội việc làm hơn, nhưng nếu phương tiện giao thông công cộng phát triển, họ có thể đi khắp mọi hướng để làm việc.

Tương tự ở Việt Nam, khi giá bất động sản cao ngất ngưởng, rất khó để mua được nhà ở gần khu trung tâm - nơi thường có nhiều việc làm hấp dẫn. Trong khi giao thông công cộng chưa đáp ứng được yêu cầu của người dân thì xe máy là cần câu cơm của rất nhiều người. Vì thế, cấm xe máy trong thời gian này sẽ gây nhiều khó khăn cho người dân, làm giảm năng suất lao động của họ, thậm chí có thể gây ra nạn thất nghiệp và hậu quả cuối cùng là làm suy giảm kinh tế, kéo theo bất ổn xã hội.

Cấm xe máy mà chưa có một nền tảng hạ tầng thay thế vô tình làm khoảng cách giàu nghèo lớn hơn trong xã hội Việt Nam. Ở một đất nước có thu nhập bình quân đầu người chỉ 2.587 USD (năm 2018) cùng với thuế nhập khẩu ô tô và giá xăng dầu đều cao, tôi không nghĩ số đông người dân có cơ hội sử dụng ô tô. Một chính quyền ưu việt phải giải quyết được vấn đề của tất cả nhân dân, chứ không chỉ mang đến thuận lợi cho một nhóm nhất định.

Đất nước phát triển không phải là nơi mà người nghèo có thể mua được ô tô mà là nơi người giàu sử dụng phương tiện giao thông công cộng. Nếu bạn lên xe bus ở châu Âu, bạn dễ dàng thấy sự đa dạng của hành khách: sinh viên, học sinh, người già, trẻ em, công nhân, cả những ông chủ hay những người đang trên đường đến văn phòng của những tập đoàn đa quốc gia nổi tiếng.

Chính vì vậy, để người dân có thể tạm biệt xe máy thì chính quyền phải hoàn thiện hệ thống giao thông công cộng và cả không gian công cộng trước đã. Trong khi metro vẫn triển khai với tiến độ khá chậm, mạng lưới xe bus cũng chưa được thiết kế hợp lý. Người dân nhiều khi phải bắt xe ôm đi từ nhà mình ra bến xe bus, rồi đổi xe hai ba lần mới đến được nơi cần đến.

Những người sử dụng phương tiện công cộng là những người đi bộ, nhưng họ không có chỗ để đi vì hầu hết vỉa hè đã bị chiếm dụng. Tương tự, không có khái niệm lối sang đường dành cho người đi bộ ở Việt Nam bởi rất ít người tôn trọng những đường kẻ vạch rằn của họ. Hệ thống nhà chờ xe bus chỉ mới được làm ở những khu vực trung tâm, chưa kể nó còn bị chiếm dụng. Hành khách ở những nơi xa hơn làm sao để không khỏi kiệt sức khi phải đứng chờ dưới nắng nóng, khói bụi và tiếng ồn, nạn móc túi?

Tất cả dẫn đến tâm lý ngại sử dụng xe bus trong khi xe máy vừa tiện lợi vừa cơ động hơn. Việc trả lại người dân không gian chung và phát triển không gian công cộng, vì thế, quan trọng không kém việc phát triển mạng lưới phương tiện công cộng. 

Như vậy, phát triển và cải thiện bộ mặt giao thông công cộng, thắt chặt việc thực thi pháp luật giao thông - đặc biệt là tệ tham nhũng trên đường - cùng với giáo dục thái độ văn minh cho người đi đường là những cách khả thi hơn lệnh cấm xe máy lạnh lùng. Và biết đâu, khi có một hạ tầng giao thông đủ tốt, không cần ai cấm, người dân sẽ tự giã từ xe máy của mình.

Jan Rybnik
(Nguyên bản tiếng Việt)

https://vnexpress.net/goc-nhin/toi-cua-xe-may-3907839.html

Thất bại nhà nước

Nguyên bộ trưởng Thương mại Trương Đình Tuyển mới đây trong một hội thảo đã đặt câu hỏi: "Nhà nước giám sát thất bại của thị trường, vậy ai giám sát thất bại của nhà nước?". Tôi thử trả lời vế thứ hai của câu hỏi này.

"Thất bại nhà nước" có thể xuất hiện dưới dạng các dự thảo, văn bản quy phạm pháp luật, chính sách không phù hợp, các quyết định gây lệch lạc các mối quan hệ trong nền kinh tế, hay những chính sách đã được ban hành đúng đắn nhưng không được thực hiện hay thực hiện không đầy đủ, thực hiện sai.

"Thất bại nhà nước" có thể gây ra tổn thất về tiền bạc, tính mạng con người, nguồn lực xã hội, ảnh hưởng trực tiếp đến hình ảnh và uy tín của các cơ quan ban hành và cơ quan thực thi chính sách. Nó làm giảm uy tín của nhà nước, bào mòn niềm tin của người dân vào các cơ quan công quyền, cũng như uy tín của thể chế.

"Thất bại nhà nước" cũng có thể đến do: động cơ vụ lợi hay sự thiếu hiểu biết của những người có thẩm quyền ban hành chính sách; những quyền lực chính trị hay sự vận động hành lang của các nhóm đặc quyền đặc lợi làm thay đổi sự liêm chính của chính sách công; năng lực kém của các cơ quan xây dựng, ban hành và thực thi chính sách; tầm nhìn ngắn hạn của các cơ quan liên quan khi tác động, hay người tham gia xây dựng chính sách.

Tại Việt Nam thời gian qua, nhiều "thất bại nhà nước" đã xuất hiện trong việc ban hành và thực thi các quy định. Đơn cử, như quản lý vật nuôi.

Tôi có con gái học lớp năm. Những chiều đi học về, cháu thường chơi với trẻ con xung quanh khu phố. Bọn trẻ rất yêu động vật và thích chơi với mấy chú chó của mấy gia đình chung quanh. Người lớn đi làm về có thể thấy bọn trẻ chạy lòng vòng, đàn chó chạy theo, nô đùa rất vui đến gần giờ ăn tối. Tuy vậy, một lần, con gái tôi thấy chú chó mà nó vẫn thường xuyên đùa giỡn đang lúi húi bới túi rác, bé chạy đến vuốt vào lưng con vật. Có lẽ do bị bất ngờ, sợ bị giành phần bới rác, nó quay phắt lại, cắn vào tay con gái tôi. Vết cắn không nặng, tôi cho cháu rửa xà phòng rồi chở đến trung tâm y tế thành phố khám và chích ngừa. Nghe bác sĩ dặn theo dõi các tình huống có thể xảy ra, bé rất hoang mang và lo sợ.

Dù vợ chồng tôi chăm sóc, động viên, nhưng từ đó cháu tuyên bố "ghét chó!", không dám ra đường chơi vào buổi chiều với chúng bạn. Dần dà, bọn trẻ trong xóm cũng vậy, chúng thấy chó là lấy gạch đá ném và gậy gộc xua đuổi. Đàn chó suốt ngày sủa inh ỏi. Các gia đình nuôi chó dù không vui cũng phải bán dần thú cưng. Người buồn nhất cuối cùng là bọn trẻ.

Quy định về nuôi chó, mèo đã có trong Luật Thú y và nhiều văn bản dưới luật. Tuy vậy, khó tìm một ví dụ xung quanh chúng ta về việc thực thi các quy định này. Tình trạng chó không rọ mõm, chưa được chích ngừa, hoặc chích ngừa không đầy đủ, thả rông ngoài đường phố, ngõ xóm, vệ sinh vừa bãi, tấn công người, vật khác... rất phổ biến ở bất cứ đâu. Chúng ta thường xuyên đọc thấy những tin tức, như một người đàn ông bị chó cắn vào cổ và tử vong khi đi cấp cứu ở Hà Nội, em bé 8 tháng tuổi bị chó ngao cắn chết, em bé 9 tháng tuổi ở Yên Bái bị cả đàn chó tấn công làm cụt dương vật, bại não. Thương tâm nhất, em bé 7 tuổi ở Hưng Yên bị đàn chó cướp đi cuộc sống tuần trước.

Đó là một thất bại của chính sách chưa đầy đủ, thất bại của các chính sách đã ban hành không được thực thi và thất bại của việc giám sát thực thi chính sách. Hậu quả là nhiều người dân bị thương vong.

Rất nhiều quốc gia đã phải đối mặt với các "thất bại nhà nước" khác nhau. Để kiểm soát "thất bại nhà nước" thì ngay từ khi ban hành đến khi thực thi bất kỳ chính sách nào cũng phải được kiểm tra, giám sát đầy đủ, rõ ràng, minh bạch bởi cơ quan chức năng và các bên liên quan.

Trong đó, cơ quan ban hành, cơ quan thực thi, cơ quan giám sát phải là đối trọng hợp tác và giám sát lẫn nhau. Những đơn vị nào không làm tròn trọng trách phải bị nêu tên, công khai giải trình với cơ quan giám sát và người dân. Và đặc biệt, không một cơ quan nhà nước nào có quyền lực tuyệt đối để có thể vô tình hay cố ý ban hành những văn bản mà từ đó có thể gây ra "thất bại nhà nước".

Vũ Ngọc Bảo

https://vnexpress.net/goc-nhin/that-bai-nha-nuoc-3908347.html