Lịch sử chiến tranh Triều Tiên
Triều Tiên đang kỷ niệm ngày kết thúc của cuộc chiến trên bán đảo. Hiệp định đình chiến được ký cách đây tròn 59 năm, nhưng hai miền còn chia cắt và về mặt kỹ thuật vẫn trong tình trạng chiến tranh.
Năm 1950, khi cộng đồng quốc tế nỗ lực tái thiết sau Thế chiến II, một cuộc xung đột mới nổ ra ở vùng Đông Bắc Á. Đây là một biến cố hiếm hoi khi Chiến tranh Lạnh biến thành nóng, đặt Mỹ và đồng minh ở thế đối nghịch với Liên Xô, CHDCND Triều Tiên và Trung Quốc.
Cuộc chiến Triều Tiên được đánh dấu bằng những bước ngoặt bất ngờ của lịch sử và số thương vong khổng lồ. Ít nhất hai triệu dân thường và 1,5 triệu lính Triều Tiên thiệt mạng. Trong khi đó, số lính Mỹ chết trong trận chiến là 30.000, còn quân đội Hàn Quốc mất 400.000 người, theo các số liệu còn gây tranh cãi.
Trong phần lớn thời gian chiến tranh diễn ra, hai bên từng tìm cách đàm phán hòa bình vài lần. Khi thỏa thuận ngừng bắn được ký vào ngày 27/7/1953, không ai có thể tưởng tượng được rằng gần 60 năm sau đó, bán đảo Triều Tiên, về danh nghĩa, vẫn ở trong tình trạng chiến tranh. Hai miền không đạt được hiệp ước hòa bình và khu vực biên giới vẫn dày đặc mìn, pháo và hàng trăm binh sĩ.
 |
| Vĩ tuyến 38 là ranh giới giữa Triều Tiên (màu đỏ) và Hàn Quốc (màu xanh) sau Thế chiến II. Đồ họa: sakuramochi-jp.blogspot.com. |
Cuộc chiến Triều Tiên khởi nguồn từ lịch sử phức tạp trên bán đảo và rộng hơn nữa là trong khu vực. Trung Quốc, Nhật và Liên Xô đều muốn có ảnh hưởng ở nơi này.
Sau cuộc chiến 1904-05, Nhật Bản giành thế áp đảo và chính thức đô hộ bán đảo Triều Tiên từ năm 1910 cho đến khi Thế chiến II kết thúc.
Chỉ 7 ngày trước khi Nhật Bản đầu hàng vô điều kiện năm 1945, Liên Xô đưa quân vào bán đảo Triều Tiên. Sau đó, Liên Xô và Mỹ đồng ý chia bán đảo này thành hai phần, với đường phân cách là vĩ tuyến 38. Liên Xô tiếp quản miền bắc còn Mỹ quản lý miền nam.
Moscow hậu thuẫn chế độ cộng sản dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Kim Nhật Thành ở miền bắc. Washington tổ chức bầu cử ở miền nam và ông Syungman Rhee đắc cử tổng thống. Quân đội Mỹ và Liên Xô rút khỏi bán đảo Triều Tiên trước năm 1949.
Quân đội Triều Tiên được Liên Xô huấn luyện và trang bị tốt. Họ có 135.000 binh sĩ, xe tăng và pháo. Ngược lại, lực lượng Hàn Quốc chỉ có 98.000 và chỉ mang tính dân sự. Chính quyền cả hai miền đều muốn thống nhất bán đảo dưới một chế độ.
Rạng sáng ngày 25/6/1950, khi một nửa binh sĩ Hàn Quốc nghỉ cuối tuần, quân đội Triều Tiên bất ngờ tràn sang bên kia vĩ tuyến 38. Mỹ vội vàng huy động binh sĩ của họ ở các căn cứ tại Nhật Bản. Tuy nhiên, lực lượng Mỹ và Hàn Quốc gặp khó khăn trong các cuộc giao tranh ban đầu với quân Triều Tiên. Cuối cùng, họ lui về cố thủ ở thành phố cảng Busan, phía đông nam bán đảo, trong khi Mỹ kêu gọi Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc giúp đỡ.
Hội đồng Bảo an (HĐBA) lập tức thông qua một nghị quyết kêu gọi tất cả các thành viên giúp Hàn Quốc chống Triều Tiên. Quyết định đạt được sự đồng thuận vì đại biểu của Liên Xô, chắc chắn sẽ phủ quyết, vắng mặt trong phiên họp. Đại diện của Liên Xô khi đó tẩy chay tất cả phiên họp của HĐBA cho tới khi Trung Quốc được gia nhập LHQ.
 |
| Các khẩu pháo của Mỹ khai hỏa vào ngày 29/7/1950. Ảnh: AP. |
14 quốc gia, bao gồm Australia, Bỉ, Canada, Colombia, Pháp, Hy Lạp, Hà Lan, New Zealand, Philippines, Nam Phi, Thái Lan, Thổ Nhĩ Kỳ và Anh cam kết đưa quân tới bán đảo ở Đông Bắc Á. Binh sĩ của Mỹ, Anh, Canada và Australia chiếm đa số trong 260.000 quân nhân tham chiến.
Trong khi chờ viện binh, lực lượng ít ỏi ở Hàn Quốc cố gắng giữ Busan. Đường tiếp tế của Triều Tiên cũng bị kéo căng một cách nguy hiểm do quân của họ tiến quá nhanh.
Ở phía nam bán đảo, trước tình thế nguy ngập, chỉ huy của quân đoàn số 8 của Mỹ, tướng Walton Walker, đã lên tiếng để động viên tinh thần binh sĩ. Ông đọc bài phát biểu nổi tiếng "Đứng lên hoặc là chết" để kêu gọi binh lính không rút lui nữa. Kết quả là binh sĩ Hàn Quốc cùng 4 sư đoàn Mỹ cầm cự được khoảng 6 tuần. Tuy nhiên, đây cũng là chiến dịch mà quân Mỹ hứng chịu tổn thất lớn nhất về người trong suốt chiến tranh liên Triều. Họ đã mua thời gian bằng máu.
| Video: Lính Mỹ, Hàn cố thủ ở Busan |
Trong khi quân đội Triều Tiên bao vây Busan, chỉ huy lực lượng Liên Hợp Quốc - tướng Douglas MacArthur - toan tính đảo ngược tình thế chiến tranh. Ngày 15/9/1950, ông phát động một chiến dịch mạo hiểm nhằm vào thành phố cảng Inchon ở phía tây. Mục đích là cắt đứt đường hậu cần và liên lạc của Triều Tiên, khiến họ bị mắc kẹt giữa Inchon và Busan.
Kế hoạch này được cho là mạo hiểm vì binh sĩ sẽ phải vượt qua những đợt thủy triều khó lường ở ngoài khơi và đập ngăn nước cao tới 4 m, sau đó sẽ phải đối mặt với pháo đài kiên cố ở Inchon - nơi mà Triều Tiên đã chiếm. Tuy nhiên, đoàn quân của MacArthur đánh bại những đợt kháng cự và không gặp đòn phản công nào.
Cùng lúc đó, quân đoàn số 8 của Mỹ làm chủ Busan. Binh sĩ Triều Tiên bắt đầu lui quân. Đến ngày 25/9, lực lượng đồng minh đã giành lại Seoul.
| Quân Liên Hợp Quốc đổ bộ lên Inchon |
| Chiến dịch chiếm lại Seoul |
 |
| Một đơn vị pháo của Triều Tiên trong một trận đánh. Ảnh: korea-np.co.jp. |
Đồng minh đáng lẽ dừng lại ở vĩ tuyến 38. Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ Harry Truman muốn thống nhất bán đảo để lập một chính phủ ủng hộ phương Tây. Tướng MacArthur liền ra lệnh binh sĩ đuổi theo quân Triều Tiên qua biên giới. Thế nhưng, vì lo ngại chiến tranh mở rộng nên Truman yêu cầu MacArthur không xâm phạm Trung Quốc. Bắc Kinh cũng cảnh báo họ sẽ tham chiến nếu quân đồng minh tràn sang Triều Tiên.
Hôm 15/10, tại đảo Wake Island ở Thái Bình Dương, tướng MacArthur và Tổng thống Truman cùng bàn bạc tương lai chiến tranh. MacArthur tin quân đồng minh sẽ thành công sớm trong chiến dịch Triều Tiên và ông không e ngại việc Trung Quốc can thiệp.
Chỉ 10 ngày sau, quân đội Trung Quốc tiến hành một đợt tấn công đầu tiên nhằm vào đồng minh. Sau đó tướng MacArthur ra lệnh tiến hành chiến dịch dứt khoát vào ngày 24/11, đưa binh sĩ tới tận sông Yalu, nơi đánh dấu biên giới giữa Triều Tiên và đông bắc Trung Quốc. Ông hy vọng rằng chiến dịch này sẽ giúp kết thúc chiến tranh và cho phép binh sĩ "về nhà trước Giáng sinh". Tuy nhiên, tình thế nhanh chóng đảo ngược vào hôm sau, khi khoảng 180.000 "chí nguyện quân" Trung Quốc phản công. Quá choáng váng, MacArthur thốt lên: "Chúng ta đang đối mặt với một cuộc chiến hoàn toàn mới". Ông muối mặt ra lệnh rút quân trong điều kiện thời tiết dưới 0 độ, đưa binh sĩ về sau vĩ tuyến 38 trước thời điểm cuối năm.
 |
| Các binh sĩ thuộc tiểu đoàn 3, trung đoàn hoàng gia Australia tham gia một trận đánh trong chiến tranh Triều Tiên. Ảnh: korean-war.commemoration.gov.au |
Khi binh sĩ Trung Quốc tiến hành một chiến dịch mới, lực lượng đồng minh buộc phải rút lui tới phía nam Seoul vào tháng 1/1951. Tại đây, nhờ vị thế sân nhà, binh sĩ Liên Hợp Quốc phòng vệ tốt hơn. Sau vài tháng chiến đấu, khu vực vĩ tuyến 38 bình ổn trở lại.
Lúc này Tổng thống Truman tuyên bố Liên Hợp Quốc sẵn sàng ký hiệp ước đình chiến. Tuy nhiên, tướng MacArthur không muốn nhượng bộ. Ông công khai quan điểm mở rộng chiến tranh với Trung Quốc và qua mặt tổng thống, đệ trình ý kiến lên quốc hội.
Truman sa thải tướng MacArthur vì bất tuân vào tháng 4/1951. MacArthur được thay thế bởi tướng Matthew Ridway. Ông này từng thay vị trí chỉ huy quân đoàn số 8 của Mỹ ở Hàn Quốc - tướng Walton Walker - sau khi ông chết vì tai nạn xe hơi.
 |
| Chí nguyện quân Trung Quốc đầu hàng lính Mỹ tại tỉnh Gangwon, Hàn Quốc vào năm 1951. Ảnh: Korea Times. |
Các cuộc đàm phán về ngừng bắn bắt đầu vào ngày 10/7/1951. Tuy nhiên, tiến trình này liên tục rơi vào thế bế tắc vì những vấn đề như trao đổi tù nhân hay vị trí của ranh giới tạm thời. Cuối cùng hai bên cũng ký thỏa ước đình chiến, song hoàn toàn do những tác động từ bên ngoài.
Tháng 1/1953, Dwight Eisenhower, người vốn công kích cuộc chiến, kế nhiệm Truman làm tổng thống Mỹ. Eisenhower tuyên bố ông sẵn sàng dùng vũ khí hạt nhân để chấm dứt xung đột ở bán đảo này. Tháng 3/1953, nhà lãnh đạo Joseph Stalin của Liên Xô qua đời.
Ngày 27/7/1953, một thỏa thuận ngừng bắn được ký và đường ranh giới tạm thời được xác định là biên giới mới giữa hai nước. Lúc đó, thỏa thuận đình chiến chỉ được xem là tạm thời cho tới khi "hòa bình được thiết lập lại".
Việc đó chưa bao giờ xảy ra. Hội nghị Geneva năm 1954 đã không giải quyết được vấn đề này. Từ đó tới nay, biên giới Triều Tiên vẫn là một điểm nóng.
| Các bên ký thỏa thuận đình chiến |
Hải Long
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét